Co ode mnie zależy, a co nie? Na co mam wpływ? Czy można to zmienić? Sytuacja społeczno-polityczno-epidemiczna sprawia, że to pytania, z którymi każdego dnia mierzą się teraz i dorośli, i dzieci. Dlatego warto o tym pomyśleć i porozmawiać.

Każda i każdy z nas ma moc sprawczą. Ważne potrzeby i wartości mogą uruchamiać energię do działania, wprowadzania zmian, angażowania się w różne inicjatywy. Jednak są takie sprawy czy obszary, na które nie mają wpływu ani dzieci, ani dorośli.

To, czy działamy w obszarze, w którym mamy możliwość wpływać na rzeczywistość, czy nie, niesie wiele konsekwencji – nie tylko dla efektów naszych działań, lecz także dla naszych emocji, motywacji i poczucia sprawczości.

• Jeśli działasz tam, gdzie masz wpływ, w obszarze, w którym zmiany są możliwe – masz efekty (nie zawsze są ogromne, nie zawsze spektakularne, ale są), możesz doświadczać zadowolenia, satysfakcji, czuć, że sprawy (nawet jeśli powoli) zmieniają się. To daje motywację i napęd, wpływa na poczucie sprawczości, pozwala doświadczać własnej siły.
• Jeśli z kolei działasz tam, gdzie nie masz wpływu, w obszarze, w którym zmiany nie są możliwe lub nie zależą od ciebie – zwykle nie masz efektów, możesz doświadczać frustracji, złości i bezsilności. Takie działanie potrafi wyczerpać, wymaga mnóstwa energii, potrafi podważyć wiarę we własne siły i sprawczość.

Rozsądek podpowiada więc, że najlepiej angażować się w to, na co mamy wpływ – co daje efekty i psychologiczne korzyści.

Ale co robić, jeśli niektóre sprawy są dla nas bardzo ważne, a wpływu na nie mamy niewiele albo wcale? Czy to znaczy, że nie warto się angażować? Nadal warto, ale z dużą uważnością na siebie. Dla niektórych osób ekspresja własnych wartości, działanie w zgodzie z nimi, okazywanie niezgody na krzywdzące nas działania innych są ważnymi potrzebami.

W takich sytuacjach warto szczególnie dbać o siebie i swoją energię – nie zużywać jej całkiem i część inwestować w działania, które dokarmiają poczucie sprawczości, więcej odpoczywać, rozmawiać z innymi, a także przyglądać się swoim uczuciom i świadomie „monitorować” swój stan i poziom energii.

W rozmowach z dziećmi o mocy sprawczej może wam się przydać nasz autorski materiał.

Świadomość obszarów wpływu i braku wpływu będzie dla nich ważna – da im możliwość decydowania o tym, w co chcą się angażować, i większe rozumienie uczuć związanych z własną sprawczością – zarówno dumy i satysfakcji, jak też frustracji i bezsilności.

SPRAWDŹ, NA CO MASZ WPŁYW – PDF

W jaki sposób korzystać z materiału?

Z listy różnych spraw, którą dla was przygotowałyśmy, wybierzcie te:

• na które macie wpływ
• na które nie macie wpływu
• na które trochę macie wpływ, a trochę nie

Szczególnie ciekawą kategorią może być ta ostatnia. Możesz nie mieć bezpośredniego wpływu na to, jak traktuje cię koleżanka, ale masz wpływ na to, jak jej na to odpowiadasz. Nie masz bezpośredniego wpływu na prawo w swoim kraju, ale możesz wybierać swoich reprezentantów i wpływać na nich.

Tematy do rozmowy z dziećmi

• Na co wpływ ma każdy z nas?
• Co sprawia, że niektórzy mają większy wpływ?
• Jakie uczucia przeżywamy, kiedy udaje nam się zadziałać? Czy to satysfakcja, duma, radość? Jak się wtedy czujemy? Silni, sprawczy, skuteczni?
• Jakie uczucia przeżywamy, kiedy nie mamy wpływu i mimo starań coś nam się nie udaje? Czy to złość, frustracja, bezradność, smutek? Jak się wtedy czujemy? Bezsilni, nieskuteczni?
• W jakich sprawach potrafimy dać z siebie wszystko, mimo trudności lub małego wpływu?
• W co warto angażować swoją energię?