Prezenty, nawet te najpiękniejsze, mogą opierać się na stereotypach i odtwarzać je – i przez to ograniczać dziewczynki: odbierać im moc, sprawczość; zamykać przed nimi różne ścieżki rozwoju. Ale mogą też wzmacniać, dodawać odwagi i zachęcać do życia pełnego przygód!
Jeśli masz córkę, to tak jak ja znasz pewnie to zjawisko od jej najmłodszych lat. Puchate króliczki, laleczki, wózeczki, minizestawy do picia popołudniowej herbatki, przebrania księżniczek, najczęściej różowe lub z dużą dawką tego koloru, stereotypowo łączonego z dziewczynkami – to prezenty, którymi obdarowują twoją córkę ciocie, babcie, dziadkowie i koleżanki. Albo: brokaty, wycinanki, a jeśli Lego, to Friends, w którym szczupłe i wysokie figurki z długimi włosami (inne niż ludziki Lego z pozostałych serii) prowadzą kawiarnię czy opiekują się zwierzętami. Badania prowadzone przez Geena Davis Institute (także wśród polskich dzieci i rodziców) pokazują, że również sami rodzice znacznie częściej zachęcają dziewczynki do zajęć artystycznych i tych związanych z odtwarzaniem tradycyjnych kobiecych ról. W związku z tym prezenty dla dziewczynek nie tylko są zazwyczaj w odcieniach różu czy ewentualnie fioletu, ale też służą: upiększaniu siebie i świata, rysowaniu, przebieraniu się czy gotowaniu, sprzątaniu lub opiekowaniu się lalką „dzieckiem”. Brakuje wśród nich za to rzeczy, którymi często obdarowuje się chłopców – związanych z nauką, konstruowaniem, robotyką i sportem.
Co ciekawe, badania Elizabeth Sweet z California State University, ekspertki od kategorii płci i różnorodności w dziedzinie zabawek, pokazują, że jeszcze w latach 70. w USA nie dzielono zabawek tak wyraźnie na dziewczęce i chłopięce. Zaczęło się to później i trwa do dziś.
A przecież zabawki – które wiele mówią o tym, jak dziewczynki postrzegane są przez obdarowujących – mają wpływ na to, jak one same widzą siebie, swoje przyszłe role oraz możliwości, jakie otwiera przed nimi świat. Według innego badania, prowadzonego przez trójkę naukowców z New York University, University of Illinois i Princeton University, dziewczynki już w pierwszych klasach podstawówki wierzą, że błyskotliwość to cecha męska, i częściej kojarzą zawody jej wymagające z mężczyznami niż z kobietami.
Poproś więc Mikołaja w tym roku, by wzmocnił dziewczynki. Pomyśl o prezentach, które nie powielają stereotypów, tylko po prostu są fajne. Które rozwijają kompetencje związane z nauką, sportem, konstruowaniem, myśleniem strategicznym, odkrywaniem. Oto nasza lista prezentów z mocą.
1. Gry
W mojej rodzinie planszówki należą do ulubionych rozrywek, jedną czy dwie bierzemy zawsze ze sobą na wakacje. Dlaczego? Bo to wspaniały sposób, by spędzić czas razem, i to w relacji, nie obok siebie (co z kolei też bywa przyjemne, ale tu nie o tym). Gry są sposobem na fajne zajęcie, gdy siedzimy w domu, są więc nieocenione na zimowe wieczory, kiedy wszyscy już skończą pracę i odrobią lekcje. Poza tym kształtują mnóstwo ważnych umiejętności i naprawdę mogą wzmacniać dziewczynki. Uczą, że wygrywanie i przegrywanie dotyczą zarówno chłopców, jak i dziewczynek (i że nie ma żadnego związku z płcią), oraz pokazują, jak sobie radzić z porażką albo zwycięstwem – bez umniejszania się czy wynoszenia się nad innych. Wsiąść do pociągu, gdzie grające osoby budują trasy kolejowe między europejskimi miastami, to ciekawa lekcja geografii. Carcassonne świetnie uczy strategicznego myślenia, a Azul, w którym układamy na planszy wzory z portugalskich płytek, ćwiczy planowanie i zdolności matematyczne. Z kolei wymyślone przez Polkę Pytaki, które zdobyły wiele nagród, pomagają wyjść poza postrzeganie mamy, taty czy brata poprzez ich role w rodzinie, poznać ich marzenia i emocje, ćwiczyć się w komunikacji.
2. Voucher na ściankę wspinaczkową i lekcja z trenerem
To super pomysł na prezent, który zachęca do bycia aktywną, do wyjścia z domu i zmierzenia się ze światem. Wspinaczka ćwiczy wytrzymałość, koncentrację i świetnie rozwija fizycznie całe ciało. Uczy też polegania na sobie i dodaje wiary we własne siły, bo to naprawdę coś – przejść zaplanowaną drogę w górę i nie odpaść od ściany. Pokonywanie ścianki może pomóc dziewczynce poczuć się silną i sprawczą. Ścianki wspinaczkowe można znaleźć w wielu miastach. A jeśli twoja córka, wnuczka czy bratanica polubi wspinanie, może będzie chciała spróbować tego sportu w prawdziwych skałkach albo zamarzy o wyprawie w Tatry? Dla dziewczynek, które kochają przygody, fajny pomysł to także kupon na lot w tunelu aerodynamicznym.
3. Książka o architekturze
Ze wspominanych już badań Geena Davis Institute wynika, że rodzice zawody związane z architekturą czy inżynierią dużo częściej kojarzą z mężczyznami niż z kobietami. Pokaż bliskiej sobie dziewczynce, że może być, kim chce, na przykład architektką, która wymyśla budynki i w ten sposób wpływa na przestrzeń wokół i życie ludzi. Mały Architekt. Przybornik do oglądania miasta stawia na doświadczenie w przestrzeni. Z tą książką i dołączonymi do niej przyborami (ramką do kadrowania, linijką, teczką na rysunki architektury) dziewczynka odkryje różne budynki i doświadczy miasta, zobaczy, jak ważne w tym zawodzie są ścisłe, techniczne umiejętności. Jedyny minus to brak feminatywu w tytule: dobrze byłoby dodać go w kolejnym wydaniu. Stworzona przez trzy kobiety (architektkę, a zarazem mamę czwórki dzieci, oraz dwie ilustratorki) Archistoria przybliży różne niesamowite budynki i pokaże, co mają ze sobą wspólnego te wzniesione tysiące lat temu i te całkiem współczesne czy te leżące na dwóch krańcach świata. Skierowana do starszych dziewczynek i dorosłych czytelniczek Zmiana perspektywy. Historie polskich architektek jest opowieścią o piętnastu współczesnych polskich architektkach i stworzonych przez nich budynkach. Bardzo inspirująca!
4. Klocki to architektura od podstaw, taka zupełnie empiryczna
Budowanie rozwija wyobraźnię przestrzenną i pasję konstruktorską. To ukochana zabawka wielu rodziców, moja także, bo jest mocno zajmująca i może nie znudzić się przez całe lata. Dlatego dzieci też kochają klocki. Moja córka uwielbia to, że z klocków można budować zarówno według załączonego wzoru, jak i według własnych pomysłów. Pewniakiem jest Lego. Dla dziewczynki ciekawe mogą być te serie, gdzie znajdzie inspirujące bohaterki, jak Ninjago czy Star Wars, wymagające konstruktorskiego zmysłu Technic albo po prostu wielkie pudło klocków z serii podstawowej, z których można stworzyć „wszystko”. Dobrym pomysłem mogą też być klocki magnetyczne albo ekologiczne i pięknie pachnące woskiem drewniane (na przykład z polskiej manufaktury Wooden Story).
5. Prenumerata „Kosmosu”, magazynu, który wzmacnia dziewczynki na wielu polach
Wiecie, że na przykład we Francji rodzinne prenumeraty to popularny zwyczaj? Każda osoba w domu ma swój magazyn, na który czeka. U nas subskrypcje platform streamingowych to już codzienność. A prenumeraty pism? Chyba niespecjalnie… Tymczasem warto zaszczepić ten nawyk dziewczynce. Pokazać jej, że niecierpliwe zaglądanie do skrzynki, czy nowy numer pisma już dotarł, to duża frajda, a także wspaniały rytuał, który pokazuje, że czytanie jest ważną i przyjemną częścią codzienności. Poza tym, przyznajmy: nie zawsze pamiętamy, by kupić dziecku magazyn, gdy pojawi się on w kiosku albo Empiku, a prenumerata pamięta za nas!
6. Zestaw podróżniczki
Podróże, te po Polsce albo gdzieś dalej, uwielbiamy obie z córką. Już samo zastanawianie się, gdzie się wybierzemy i co tam będziemy robić, jest ekscytujące. Podróżowanie uczy zaradności, planowania, ale też elastyczności – bo gdy wybierzemy się poza dom, zawsze może spotkać nas jakaś niespodzianka. Wszelkie eskapady budują odwagę i otwartość na świat. A wycieczki najlepiej smakują, gdy ma się odpowiedni ekwipunek. Do zestawu podróżniczki możesz włożyć latarkę czołówkę, scyzoryk (przyda się, by pokroić ser na pikniku albo zastrugać kijek na ognisko), termos lub kubek termiczny, kompas i lornetkę – przez którą można podczas wypadu w przyrodę obserwować łosia albo bociana czarnego! Zawsze sprawdzi się wygodny plecak turystyczny, dostosowany do wieku i potrzeb. Wszystkich tych przedmiotów mała podróżniczka może użyć choćby w trakcie wyprawy do pobliskiego lasu. Ahoj, przygodo!
7. Zestaw naukowczyni
Ze stereotypami na temat zajmowania się nauką jest podobnie jak z tymi dotyczącymi architektury – wielu dorosłych ma przekonanie, że to rzecz raczej dla chłopców. A przecież dziewczynki, jak to dzieci w ogóle, są ciekawe świata i zainteresowane odkrywaniem tajemnych praw nim rządzących. Warto podsycać w nich tę pasję i pokazać, że poważna nauka jest dla dziewczyn. Mikroskop to super pomysł dla małej naukowczyni, którą ciekawi biologia i mechanizmy rządzące światem przyrody. Za pomocą mikroskopu można oglądać znalezione martwe owady albo samodzielnie przygotowane preparaty (instrukcji, jak je zrobić, znajdziecie w internecie mnóstwo). Dla dziewczynek, które interesują się kosmosem, lubią patrzeć w niebo i rozpoznawać gwiazdozbiory, świetnym prezentem będzie teleskop. Inny ciekawy pomysł podarunku to zestaw do eksperymentów chemicznych (z menzurkami, pipetami i innymi akcesoriami) albo elektrycznych (z prawdziwym obwodem elektrycznym).
8. Zestaw do programowania
Zajęcia z robotyki pojawiły się w wielu szkołach i cieszą się popularnością wśród dziewczynek i chłopców. Wcale mnie to nie dziwi. Gdy byłam mała, marzyłam o robocie, który by chodził i wykonywał proste polecenia. A gdyby takiego robota złożyć samej, z pomocą narzędzi, i potem zaprogramować? To dopiero jest fun! Tego rodzaju urządzenie do zabawy, które podarujemy, warto dopasować do zainteresowań dziewczynki – na rynku znajdziemy i pojazdy, i humanoidy, i różne futurystyczne konstrukcje; z klocków, drewna czy w gotowej obudowie. Naprawdę warto pokazać dziewczynce, że programowanie to coś pasjonującego i że warto się go uczyć. Ćwiczy ono cierpliwość, wyobraźnię, kreatywność, umiejętności z zakresu nauk ścisłych i myślenie krytyczne.
A może macie jeszcze jakieś inne pomysły na prezenty dla dziewczynek (i chłopaków też), pomysły, które nie dzielą świata na dwie płcie, za to wspierają ćwiczenie rozmaitych umiejętności? Podzielcie się nimi koniecznie na Facebooku Kosmosu. A naszą listę inspiracji możecie podsunąć wszystkim bliskim i znajomym osobom, dla których istotne jest przekazywanie dziewczynkom, że mogą w życiu robić to, co chcą.
