Ukochana 11- czy 12-latka jest pewna, że powinna stracić parę kilo? Jak jako rodzic możesz zareagować, żeby pomóc jej w tej sytuacji?

Jak pokazują badania, już co czwarta mieszkająca w Polsce 11-latka uważa, że jest za gruba, chociaż masa jej ciała mieści się w normie (przeczytasz o tym w tekście Dlaczego już 11-letnie dziewczynki mają kompleksy?). Jak pisze psycholożka i psychoterapeutka, prof. dr hab. Katarzyna Schier w książce Piękne brzydactwo. Psychologiczna problematyka obrazu ciała i jego zaburzeń, obraz ciała jest wypadkową relacji z opiekunami (dzieci, które doświadczyły zaburzeń w obrębie relacji z opiekunem, częściej myślą o swoim ciele negatywnie), ale – zwłaszcza w przypadku dziewczynek – to kultura, w której funkcjonujemy, przynosi ogromny, niemożliwy do uniesienia ciężar wymagań.

Niezależnie od tego, czy masa ciała twojej córki jest prawidłowa, czy nie, poniżej znajdziesz wskazówki, które pomogą ci ją wspierać. Jeżeli twoja córka ma nadwagę, skonsultuj się z lekarzem i odpowiednimi specjalistami, aby znaleźć najlepsze rozwiązanie tej sytuacji. Jednak przede wszystkim nie zawstydzaj jej.

1. Zapytaj, czemu tak myśli

Po pierwsze: to wspaniale, że twoja córka podzieliła się z tobą swoimi wątpliwościami. To znaczy, że ci ufa. Wciąż zbyt wiele dziewczynek i dziewcząt cierpi w ukryciu, bo w pewnym momencie rodzice przestali być dla nich oparciem. I chociaż twoja pierwsza reakcja może być gwałtowna („Ale o czym ty mówisz?!”), postaraj się ją powściągnąć.

Przede wszystkim zapytaj, dlaczego twoja córka tak uważa. Może jej ciało weszło właśnie w fazę przemian związaną z dojrzewaniem i córka po prostu nie może odnaleźć się w swojej nowej skórze? To może być dobry moment na kolejną opowieść o dojrzewaniu i umocnienie jej w przekonaniu, że wszystko, co się z nią dzieje, jest w porządku.

A może kilka godzin przed TikTokiem czy na Instagramie kazały jej myśleć, że musi wyglądać w określony sposób, żeby być tak fajna jak dziewczyny na filmikach? Z ciekawością i bez osądzania pomóż rozpakować jej własne motywacje, ale też na własną rękę sprawdź, czego twoja córka może uczyć się o ciele z mediów społecznościowych. To ważne, żebyś jako rodzic wiedział(-a), jak wygląda rzeczywistość, w której twoja córka spędza czas.

Być może usłyszała coś od koleżanki albo od innej osoby? A może jej niezadowolenie wiąże się z waszą relacją. Taka sytuacja będzie szczególnie wymagająca (ale też trudna do zidentyfikowania). Dlatego jeżeli uznasz, że potrzebujesz wsparcia lub chcesz dać go więcej swojej córce, to nie wahaj się i poszukaj pomocy u specjalisty.

2. Sprawdź, co ty jej pokazujesz

Niezależnie od tego, czy jesteś ojcem, czy matką, przyjrzyj się swojemu stosunkowi do jedzenia i tego, w jaki sposób opisujesz swoje ciało i ludzi dookoła siebie. Możesz jej bardzo pomóc w budowaniu pozytywnego obrazu swojego ciała.

Dzieci bardzo wcześnie zaczynają wiązać otyłość czy nadwagę z negatywnymi cechami takimi jak lenistwo czy zaniedbanie. W naszej kulturze to szczupłość (często przesadną) wiąże się ze szczęściem, sukcesem i atrakcyjnością. Zwłaszcza w świecie przekazów kierowanych do kobiet.

Jako kobieta
Wiele kobiet zupełnie niezauważalnie prowadzi w głowie i w konwersacjach z innymi dialogi, w których opowiadają, że są za grube, że muszą przejść na dietę albo że powinny odmówić sobie jakiegoś jedzenia, bo są na diecie. Towarzyszą im też gesty, np. łapania się z brzuch czy ściskania go.

Dzieci, patrząc na nas, uczą się tego, jakie zachowania są „kobiece”, i szybko przyswajają sobie, że częścią bycia dziewczynką i kobietą jest niezadowolenie ze swojego wyglądu, czasami niemal obsesyjne skupienie się na cechach, które uważa się za „niedoskonałe”. A także „bycie na diecie”.

Katarzyna Schier w książce Piękne brzydactwo zauważa, że dzieci w pewnym stopniu przejmują podejście rodziców do ciała. Psycholożka cytuje przywoływaną przez inną badaczkę (Kearney-Cooke) doświadczenie dwudziestokilkuletniej kobiety: „Moja matka była zawsze krytyczna w stosunku do swojego ciała i jeszcze bardziej krytyczna w odniesieniu do mojego. Zawsze mówiła o tym, jaka jest gruba. (…) Mimo że ludzie mówią mi, że jestem atrakcyjna, czuję się nieatrakcyjna i gruba”.

Jako mężczyzna
Może być tak, że swoim zachowaniem pokazujesz, że tylko bardzo szczupłe kobiety są atrakcyjne i warte twojej uwagi. Czy komentujesz wagę kobiet? Może czasami rzuciłeś w stronę bliskiej ci kobiety komentarz: „Nie za dużo tych ciastek?”. Jeśli nie – świetnie! Jeśli tak – musisz pamiętać, że twoja córka także uczy się od ciebie tego, jaka powinna być. I zupełnie nieświadomie może dążyć do zbliżenia się do obrazu, który faworyzujesz.

3. Jedzcie razem posiłki (i gotujcie)

Wspólne posiłki łączą jedzenie z rozmową, budowaniem więzi. Pomagają w tworzeniu dobrej relacji z jedzeniem, jako czymś, co łączy. A do tego dają przyjemność i energię. Dziewczynkom, które zaczynają „myśleć dietą”, jedzenie może zacząć się jawić jako coś złego. Ważne, żeby to odczarować i przywrócić zrównoważonym, regularnym posiłkom właściwe im (i pyszne!) miejsce.

4. Ruszajcie się dla przyjemności

Badania pokazują, że ludzie skupiający się na tym, co ich ciało potrafi robić, czyli na funkcjonalności, mają do niego bardziej pozytywny stosunek niż ci, którzy skupiają się na wyglądzie. Tutaj ważną rolę odgrywa ruch, który wcale nie musi oznaczać regularnych, profesjonalnych treningów. To mogą być wycieczki rowerowe, poczciwe skakanie na skakance, piesze wycieczki, chodzenie na basen. Aktywny, rodzinny wypoczynek, który przynosi przyjemność z ruchu przy jednoczesnym podkreślaniu niezwykłości ciała, wzmacnia skupienie na jego funkcjach.

Fotografia: Annie Spratt, Unsplash.com

5. Zastanów się nad wagą

Ale tym razem tą łazienkową. Zasadniczo nie ma powodu, żeby gościła na stałe w większości domów – ciągła kontrola wagi może przerodzić się w kompulsywny nawyk, który nie przynosi żadnego pożytku, tak u dorosłych, jak u dzieci. Liczbie pokazywanej przez nią kilogramów przypisuje się znaczenie pozytywne lub negatywne, które może automatycznie wpływać na nastrój i nastawienie do siebie.

6. Kolorowe magazyny schowaj do szafy

Badania dowiodły, że dziewczynki przeglądające magazyny dla dorosłych kobiet wykazują wyższy poziom niezadowolenia z własnego wyglądu. Pokazywane na ich łamach nierealistyczne wizerunki kobiet połączone z przekazem skupiającym się na wyglądzie i jego zmianie nierzadko budują poczucie winy i nieadekwatności. Może warto kolorowe magazyny schować na dno szafy albo zastąpić je inną lekturą

7. Obserwuj

Spokojnie, jedno pytanie jeszcze nic nie znaczy. Jednakże zaburzenia odżywiania to temat często manifestujący się nie tylko w podejściu do jedzenia, ale także w wielu innych zachowaniach. Niektóre z nich to:

• unikanie lub ukrywanie jedzenia
• odmawianie jedzenia wybranych grup produktów (słodyczy, węglowodanów)
• uzależnienie od sportu i przetrenowywanie się
• nienawiść wobec siebie i swojego ciała, niskie poczucie własnej wartości
• perfekcjonizm
• problemy w relacjach z rówieśnikami
• narzekanie na częste bóle brzucha
• spadek masy ciała niezwiązany np. z procesem leczenia

Bibliografia:

• Jane Smith, The Parent’s Guide to Eating Disorders: What Every Parent Needs to Know, Kidderminster  2011.
• Katarzyna Schier, Piękne brzydactwo. Psychologiczna problematyka obrazu ciała i jego zaburzeń, Warszawa 2009.
• Renee Engeln, Obsesja piękna. Jak kultura popularna krzywdzi dziewczynki i kobiety, Warszawa 2017.